Bekijk de uitgebreide cijfertabel en risico's bij dit programma
Ambitie
2017 staat in het teken van borging van reeds gerealiseerde veranderingen en de verdere transformatie van het sociale domein. In 2015 en grotendeels ook 2016 is veel energie uitgegaan naar de basisinrichting van het nieuwe stelsel: de transitie. Na en naast deze transitie staat de transformatie op de agenda: wat voor sociaal domein willen we uiteindelijk zien? Hoe benutten we de beleidsruimte die de gemeente in het sociaal domein heeft gekregen? Hoe zorgen we voor meerwaarde door de drie decentralisaties en ook het passend onderwijs te bundelen en in relatie te brengen met wat er daaromheen gebeurt, in de medische zorg, de veiligheid, (wijk)welzijn, bestaande Wmo-taken van de gemeente en het onderwijs. En hoe zorgen we dat de zorg en ondersteuning duurzaam betaalbaar blijft. Onze ambities met betrekking tot deze opgave hebben we beschreven in het meerjarig beleidskader sociaal domein. Ook in 2017 gaan we voor vernieuwing van zorg en ondersteuning waarbij meer nadruk wordt gelegd op preventie en vroegsignalering, zorg dichtbij en zelfredzaamheid van inwoners. Hiermee willen we problemen en de mogelijke verergering hiervan zo veel mogelijk voorkomen. Dat is natuurlijk prettiger voor de mensen waar het om gaat en ook nog eens goedkoper.
De nieuwe manier waarop we zorg en ondersteuning willen organiseren wordt goed weergegeven door een piramide van breed naar smal.
Hulp uit eigen omgeving en mantelzorg
De brede basis in de zorgpiramide omvat de zelfredzaamheid en de hulp uit de eigen omgeving. Bijvoorbeeld ouders die elkaar helpen en ondersteunen bij opvoedingsvragen, of die als coach optreden voor een jongere met wie het tijdelijk wat minder gaat op school. Dit vraagt om een sterke sociale basisinfrastructuur met laagdrempelige mogelijkheden voor (kwetsbare) mensen. Om elkaar te ontmoeten, informatie en advies te krijgen en op lichte wijze ondersteund en toegerust te worden. Zie het onderdeel Sociale Basisinfrastructuur
Vangnetfunctie
We blijven zorgen voor mensen die dat nodig hebben. Als er in de eigen sociale omgeving niet voldoende ondersteuning voorhanden is (onderste trede van de piramide), of als de basishulp niet toereikend is (volgende trede van de piramide), dan zorgen we voor oplossingen. Dit is per definitie individueel maatwerk. Er zijn allerlei vormen van zorg en ondersteuning mogelijk, ook financieel.
Van transitie naar transformatie
We zijn in 2015 gestart met de ambitie om een beweging op gang te brengen. Met deze beweging willen we bereiken dat inwoners van Amersfoort zo goed mogelijk kunnen meedoen in onze samenleving. In eerste instantie door te kijken naar hun eigen mogelijkheden of die van hun omgeving. Daar waar dat niet lukt, te zorgen voor zorg en ondersteuning dichtbij in de wijk. Niet de verordeningen en regels zijn hierbij leidend, maar de persoonlijke situatie: maatwerk. Wij houden ook in 2017 aan deze ambitie vast. Nu de basis hoe langer hoe meer op orde komt, willen we in 2017 met meer nadruk inzetten op de daadwerkelijke transformatie en vernieuwing.
Monitoren
Omdat we willen weten wat het effect is van al deze veranderingen op onze inwoners voeren we een jaarlijkse monitor sociaal domein uit. We bekijken de gevolgen van de andere manier van werken in het sociaal domein, de decentralisaties en ook gewijzigd rijks- en lokaal beleid op gerelateerde terreinen en de inwerkingtreding van het nieuwe systeem. Hebben we een sluitende aanpak voor alle kwetsbaren in Amersfoort en hebben wij iedereen in het zicht? Treden er effecten op die wij nu niet voorzien? We houden continu vinger aan de pols hoe het stelsel in ontwikkeling functioneert zodat we mede op basis van deze monitor kunnen bijsturen en aanpassen.
Regionaal/bovenregionaal
De verdere doorontwikkeling van het sociale domein vergt een forse inspanning. Met oog voor lokale belangen zijn wij van mening dat samenwerking in de Regio Amersfoort gewenst is en blijft. Om de ondersteuning en zorg voor onze inwoners kwalitatief goed en financieel duurzaam te regelen, werken we samen met en in de regio, en voor sommige taken bovenregionaal en landelijk. We realiseren gezamenlijk zaken als de inkoop van zorg, , verantwoording en monitoring. Ook trekken we gezamenlijk op in beleidsvorming. Voor een aantal gemeenten verzorgt Amersfoort de zorgadministratie.
Samenwerking
De doorontwikkeling van het sociaal domein vraagt voortdurend dat we met elkaar samenwerken en in gesprek blijven. We zullen met elkaar invulling moeten geven aan een nieuwe rol en taakverdeling tussen de gemeente, inwoners en maatschappelijke partners. Dit vraagt ook om andersoortige samenwerkingsrelaties. Zo laten we soms bijvoorbeeld meer over aan burgerinitiatieven, maken we meer ruimte voor nieuwe zorgaanbieders en geven we samen met aanbieders vorm en inhoud aan de transformatie.
Tabel: PF.04.01 Programma Sociaal Domein
Tabel: PF.04.02 Toelichting afwijkingen
Toelichting deelprogramma Sociale basisinfrastructuur:
Per saldo muteert dit programmaonderdeel tussen 2016 en 2017 met € 1,9 mln.
De lasten voor 2017 zijn ten opzichte van 2016 met € 1,6 mln. toegenomen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door financieel technische verschuivingen (+ € 2,3 mln) van budgetten tussen de deelprogramma’s. Nu we de nieuwe taken anderhalf jaar uitvoeren zijn we in staat de begrote baten en lasten beter te verdelen over de diverse deelprogramma’s binnen het programma Sociaal Domein. Zo zijn onder andere de budgetten voor Centrum Jeugd en Gezin, Collectieve ondersteuning en Mantelzorg (blijk van waardering) ondergebracht in dit deelprogramma terwijl thuisbegeleiding en collectiefvervoer weer ondergebracht zijn binnen het deelprogramma Specialistische zorg en ondersteuning. De verschuivingen tussen de deelprogramma’s leiden niet tot wijzigingen in de beschikbare budgetten voor de diverse doeleinden. Ook zijn de lasten toegenomen door BBV-wijzigingen en indexering van budgetten. De financiële gevolgen van de BBV-wijzigingen worden centraal toegelicht. Daarnaast nemen de lasten af vanaf 2017 voor een bedrag van € 0,6 mln als gevolg van maatregelen uit de herstelbegroting. (0,5 mln bezuinigingen op de SBI, bezuiniging van 0,05 mln op het collectief vervoer en 0,04 mln bezuiniging op het makelaarspunt van de SRO).
- De baten nemen structureel af als gevolg van financieel technische verschuiving. De baten voor thuisbegeleiding en collectiefvervoer zijn nu ondergebracht bij deelprogramma Specialistische zorg en ondersteuning.
Toelichting deelprogramma Ambulante zorg en ondersteuning, inclusief wijkteams:
- De lasten voor 2017 zijn ten opzichte van 2016 € 0,5 mln afgenomen. De lasten nemen voornamelijk af door financieel technische verschuivingen van budgetten (- € 1,0 mln). Zo zijn de budgetten voor Centrum Jeugd en Gezin en Collectieve ondersteuning voor ouderen over gegaan naar deelprogramma 1.
- Binnen dit deelprogramma zijn budgetten geïndexeerd en hebben BBV-wijzigingen plaatsgevonden. De gevolgen van de BBV-wijzigingen worden centraal toegelicht. In 2017 zijn de middelen voor Gezond in de Stad door taakmutatie van het Rijk met €0,2 mln verlaagd.
Toelichting deelprogramma Specialistische zorg en ondersteuning:
Tussen 2016 en 2017 muteert het deelprogramma Specialistische zorg en ondersteuning met 5,0 mln.
De lasten voor 2017 zijn ten opzichte van 2016 € 6,0 mln toegenomen. De lasten nemen vooral toe door financieel technische verschuivingen van budgetten (+€ 6,6 mln). De grootste verschuiving betreft de verblijfszorg jeugd vanuit deelprogramma Bescherming en veiligheid. Overige budgetwijzigingen hebben vooral te maken met mutaties van integratie-uitkering sociaal domein (- € 0,9 mln). Dit bestaat uit een toename van het budget van de WMO met € 0,7 mln en een afname van het budget voor Jeugd met per saldo €1,6 mln. Dit wordt mede veroorzaakt door een verandering van de verdeelsystematiek voor jeugdigen van 18 jaar en ouder en jeugdigen met een voogdijmaatregel. Ook binnen dit deelprogramma zijn budgetten geïndexeerd en BBV-wijzigingen toegepast.
De baten zijn met 1,1 mln toegenomen als gevolg van bijdragen van regiogemeenten in de uitvoeringskosten van de zorgadministratie en door de financieel technische verschuivingen.
Toelichting deelprogramma Bescherming en veiligheid:
- Bescherming en Veiligheid muteert tussen 2016 en 2017 per saldo met -6,5 mln euro.
- De lasten voor 2017 zijn ten opzichte van 2016 € 4,8 mln afgenomen. Het grootste gedeelte wordt veroorzaakt door een financieel technische verschuiving (€ 9,4 mln) naar andere deelprogramma’s binnen Programma 4. Een groot gedeelte hiervan wordt veroorzaakt door het verplaatsen van de budgetten voor de verblijfszorg jeugd naar deelprogramma Specialistische zorg en ondersteuning.
- Vanuit de circulaires is er autonome groei voor beschermd wonen (+ € 1,2 mln) en een voordeel uit de herverdeling van de rijksmiddelen voor beschermd wonen (+ € 1,0 mln).
- We hebben de ontvangsten uit de eigen bijdragen beschermd wonen (+ € 1,8 mln) geraamd. Dit leidt tot een verhoging van zowel de baten als de beschikbare budgetten. De laatste ontwikkelingen binnen dit programmaonderdeel zijn de indexeringen, de taakmutaties maatschappelijke opvang en vrouwenopvang en toepassing van de BBV-wijzigingen.
Toelichting werk en inkomen:
Inkomensdeel:
- Vanwege de inwerkingtreding van het nieuwe verdeelmodel (multi-niveau model) en de tekorten die op het BUIG-budget meerjarig gaan ontstaan heeft het Ministerie een nieuwe tijdelijke vangnetregeling ingesteld.
- De Rijksbijdrage inkomensdeel, de BUIG-uitkeringen (BUIG = Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten) wordt verhoogd met € 1,8 miljoen in 2017. Tegenover deze verhoging staan ook hogere uitke-ringslasten voor de gemeente. Hierdoor is deze aanpassing budgettair neutraal.
Werk:
- Via de integratie uitkering Sociaal domein (meicirculaire 2016) ontvangen wij gemiddeld € 0,3 miljoen extra per jaar voor loonprijsontwikkelingen bij de Wsw. Deze middelen zetten wij één op één door aan RWA.
- Door allerlei ontwikkelingen (toename nieuwe doelgroepen, dekking tekorten Wsw en uitwerking nieuw verdeelmodel) is er de komende jaren sprake van een aanzienlijke afname van het re-integratiedeel van het Participatiebudget. Dit leidt tot onvoldoende middelen om de klassieke en nieuwe doelgroepen te kunnen re-integreren. Deze tekorten worden eerst opgevangen vanuit de reserve Participatiebudget. Om de re-integratie van deze doelgroepen te kunnen waarborgen is bij de kadernota 2017 € 1 miljoen oplopend tot € 1,6 miljoen in 2020 toegevoegd aan het re-integratiebudget.
- De tekorten bij RWA worden structureel gedekt voor € 0,8 miljoen vanuit de algemene middelen en voor het overige deel tot een maximum van € 1,5 miljoen vanuit de re-integratiemiddelen. Voor het jaar 2017 veronderstellen we, uitgaande van de begroting 2017 van RWA, een tekort van € 0,9 miljoen op re-integratie. Om de re-integratiebudgetten op begrotingsniveau te kunnen handhaven worden de tekorten op re-integratie gedekt uit de reserve Participatiebudget. In de begroting 2017 is een onttrekking uit de reserve opgenomen van € 0,9 miljoen.
- Het Rijk heeft voor de inrichting van het regionaal Werkbedrijf gefaseerd € 1 miljoen beschikbaar gesteld. Van dit budget hebben we in lijn met de verwachte besteding € 0,5 miljoen in jaarschijf 2018 begroot. In 2015 en 2016 was reeds in totaal € 0,5 mln ontvangen.
- Amersfoort ontvangt als centrumgemeente voor de regio ESF subsidie voor stagebegeleiding van leerlingen in het VSO-Pro. Dit project loopt tot eind 2016 en de uitvoering ervan wordt gedaan door regionale VSO-Pro scholen. In 2016 is een voorschot ontvangen van € 176.000 van de beschikbare ESF subsidie van €352 .000. In 2017 vindt de einddeclaratie en de eindafrekening plaats en ontvangt Amersfoort naar verwachting het resterende bedrag van € 176.000). Dit bedrag zal worden overgemaakt aan de regionale VSO-Pro scholen. Hierdoor is deze aanpassing budgettair neutraal.
Risico's
Onderstaand de top 3 van financiële risico’s die voor dit programma geïnventariseerd zijn. Dit laat onverlet dat er naast de financiële risico’s, ook andere risico’s kunnen zijn. Die zijn hier niet in meegenomen.
Risico | Maatregel | Benodigd weerstandscap. in mln € | Portefeuillehouder |
Als de instroom in de zorg groter is dan verwacht of de zorg langer duurt dan verwacht bestaat de kans op wachtlijsten of noodzaak voor aanvullend budget. | Administratie goed inrichten | 1,6 | Imming |
De gemeente koopt bij de zorginstellingen “zorg op locatie” in. Deze vorm van dienstverlening is niet btw-plichtig. De kans bestaat echter dat de Belastingdienst de dienstverlening binnen de wijkteams ziet als inhuur van personeel, waarover wel btw moet worden afgedragen. In dat geval zijn de kosten hoger dan geraamd. | Inkoop van zorg op locatie is contractueel vastgelegd met zorgaanbieders. | 0,9 | Imming |
Door gebrek aan beschikbare sociale huurwoningen blijven cliënten langer dan nodig wonen in de opvang of een beschermd- of begeleid-wonenplaats. Er worden urgenties verstrekt maar door de druk op de woningmarkt is ook met een urgentie niet op korte termijn woonruimte beschikbaar. Dit belemmert doorstroom en efficiënt benutten van de plaatsen. Ook komt de verschuiving van zware (opvang) naar lichtere vormen van zorg (ambulante zorg) daardoor niet op gang. | Prestatie-afspraken (met woningbouwcorporaties) over bouw sociale huurwoningen. | 0,7
| Imming |